Dwa przeciwległe bieguny: zaangażowanie i wypalenie zawodowe
opracował: podkom. Norbert Andraszak – Specjalista Zespołu Szkolenia Oddziału Prewencji Policji w Krakowie.
Policja, aby sprawnie funkcjonować musi nieustannie przystosowywać się do systematycznie zmieniającej się rzeczywistości.
Z jednej strony wymuszona różnymi predykatorami ewolucja Policji jako instytucji państwowej sprawia, że posiadanie w swych szeregach funkcjonariuszy wykazujących wysoki poziom zaangażowania staje się coraz istotniejszym zagadnieniem. To z drugiej specyficzny charakter tej służby oraz pewne czynniki psychospołeczne policjantów powodować mogą, że na przeciwległym biegunie do zaangażowania znajduje się wypalenie zawodowe. Pewnym sposobem w przeciwdziałaniu owej sytuacji może być wiedza na temat zaangażowania, czynników wpływających na wypalenie zawodowe oraz znajomość i stosowanie sposobów przeciwdziałania temu zjawisku. Celem niniejszego artykułu jest uwypuklenie znaczenia posiadania zaangażowanych policjantów w strukturach Policji.
Zaangażowanie jako ważny aspekt funkcjonowania Policji
Pojęcie zaangażowania nie jest nowym terminem, jednak nieustające zmiany w podejściu do zarządzania zasobami ludzkimi wskazują na wzrost zainteresowania tą tematyką. Jest to spowodowane m.in. poszukiwaniem coraz to skuteczniejszych sposobów na podwyższenie aktywności pracowników, która powodować może wzrost efektywnośći całej organizacji. O zaangażowaniu pracowniczym możemy mówić wówczas, gdy pracownik jest szczerze zainteresowany losem organizacji, w której pracuje. Praca jest dla niego pasją i niejednokrotnie dobrowolnie podejmuje pozytywny wysiłek na rzecz swojej organizacji, wykraczający poza zakres obowiązków wpisanych w kartę pracy. M. Juchnowicz dodaje, że to dzięki takiej proaktywnej postawie kreowane są osiągnięcia i sukcesy pracowników, zaznaczając że zaangażowanie jest pojęciem szerszym niż motywacja. I. Kołodziejczyk-Olczak wylicza, że zaangażowanie pracowników przejawiać się może poprzez:
1) chęć przynależności do organizacji,
2) gotowość do podjęcia wysiłku na rzecz organizacji,
3) przeświadczenie o słuszności misji, wizji i wartości jakie proklamuje organizacja.
Zaangażowani policjanci wykazują się aktywnością w różnych obszarach funkcjonowania organizacji, a także dążą do uczestnictwa w innowacyjnych zadaniach. Zaangażowanie przejawia się także poprzez promocję organizacji, w której się pracuje, wpływając tym samym na lepsze jej postrzeganie. Oznacza to, że takiemu pracownikowi szczerze zależy na tym, aby jego instytucja była odbierana przez środowisko zewnętrzne jako miejsce przyjazne, z którym warto identyfikować się i pracować. To bardzo ważny aspekt w szczególności promocji zawodu policjanta. Należy dodać, że taka postawa może być z powodzeniem wykorzystana w budowaniu strategii employer brandingu (z ang. budowanie marki pracodawcy), np. poprzez zaprezentowanie policjantów utożsamiających się z formacją, w której służą z jednoczesnym przedstawieniem ich jako pasjonatów różnych zainteresowań poza pracą.
Wypalenie zawodowe jako przeciwieństwo zaangażowania
Po przeciwnej stronie bieguna do zaangażowania znajduje się wypalenie zawodowe. Pierwsze ujęcia opisujące to zjawisko mówiły o tym, że jest to swoista odpowiedź pracownika na przewlekle działające na niego emocje i interpersonalne stresory. Obecnie przyjmuje się, że wypalenie zawodowe to stan ciągłego zmęczenia i frustracji wynikający z uprzedniego angażowania swej energii oraz entuzjazmu wobec np. jakiegoś zadania, które jednak nie spełniło pokładanych w nim oczekiwań. Wypalenie zawodowe polega więc na emocjonalnym wyczerpaniu pracownika. Wypalony policjant buduje relacje interpersonalne zdystansowane, oparte o nieufność społeczną, cynizm i chłód. Jako główny i najważniejszy czynnik pojawienia się wypalenia zawodowego wskazywano nadmierne poświęcenie się pracy oraz brak życia osobistego jako alternatywy dla roli zawodowej i wykonywanej pracy. Jakkolwiek możliwe jest wdrożenie działań zapobiegających wypaleniu zawodowemu. Przede wszystkim należy mieć świadomość, że taki problem występuje w każdej grupie zawodowej. Wymierne efekty może przynieść poczucie własnej wartości, wyznaczanie sobie realistycznych i jasno określonych celów, przeramowanie postrzegania i oceny sytuacji stresujących czy work-life balance. Wskazać należy, że bardzo istotnym czynnikiem przeciwdziałającym wypaleniu jest aktywność fizyczna, posiadanie hobby i zainteresowań, poprzez które „ładujemy swój wewnętrzny akumulator”.
Podsumowanie
Dwa przeciwległe bieguny – zaangażowanie i wypalenie zawodowe – występują w każdej organizacji, powodując dwustronną relację pomiędzy pracownikiem a organizacją. Ważne zatem jest wiedzieć jakie czynniki powodują wypalenie zawodowe, a jakie zaangażowanie. Okazać się to może pomocne m.in. w budowaniu pozytywnego wizerunku formacji czy też we wdrożeniu odpowiednio wcześnie programu zapobiegającemu wypaleniu zawodowemu. Jak wskazują raporty z badań ogólny poziom zaangażowania pracowników w polskich firmach wynosi 51%. Aby budować efektywne zaangażowanie pracowników wymagane jest od organizacji indywidualne podejście do pracownika. Wysoki poziom zaangażowania policjantów pozwala osiągać konkretne i widoczne rezultaty, pozytywnie wpływa na poziom motywacji i entuzjazmu do pracy pozostałych funkcjonariuszy oraz może przeciwdziałać występowaniu dysfunkcji w pracy zespołowej.
